Uit de praktijk | De kracht van het preventief verzuimgesprek

Al jaren werken Scholengemeenschap Marianum locatie Lichtenvoorde en Groenlo en locatie Landeweer van het Liemers College in Zevenaar nauw samen met de leerplichtambtenaar om schoolverzuim van leerlingen te voorkomen. Bij beginnend schoolverzuim voert de leerplichtambtenaar op school een preventief verzuimgesprek met de betreffende leerling. Dat werkt goed, blijkt uit gesprekken met de mensen die de aanpak op deze twee scholen uitvoeren.
Beginnend verzuim aanpakken zodat een wettelijke verzuimmelding bij DUO (16 uur verzuim in vier weken) niet nodig is. Dat is de inzet van het preventief verzuimgesprek. De school meldt het beginnende verzuim (onder ‘overig verzuim’) bij DUO, waarna de leerplichtambtenaar op school in gesprek gaat met de betreffende leerling en afspraken maakt om het verzuim te stoppen.
Eigen verzuimprotocol
“Met zo’n gesprek voorkomen we dat een paar uurtjes verzuim er steeds meer worden”, zegt zorgcoördinator Sandy Liptiay van het Marianum, die verantwoordelijk is voor de uitvoering van de aanpak op de school. “Wij hebben op basis van het Regionaal Verzuimprotocol Achterhoek een eigen verzuimprotocol gemaakt waarin onder andere het preventief verzuimgesprek is opgenomen. Richtlijn is dat we bij 8 uur verzuim de casus anoniem bespreken met onze leerplichtambtenaar Judith Spekschoor van de gemeente Oost Gelre. Bij dit gesprek is ook iemand van ons onderwijsteam aanwezig die goed op de hoogte is van de casus. Samen besluiten we of we een preventief verzuimgesprek gaan inzetten. In dat geval doen we een melding onder ‘overig verzuim’, informeren we de ouders hierover en wordt de leerling uitgenodigd voor een individueel gesprek op school.”
“Door het verzuimgesprek voorkomen we dat een paar uurtjes verzuim steeds meer worden.”
Grenzen opzoeken
Hoe komt het dat je verzuimt? Lukt het jou om te stoppen met verzuimen? Heb je iets nodig om het verzuim te stoppen? Dat zijn de drie hamvragen in het verzuimgesprek, vertelt Judith. “Ik maak afspraken met de leerling die ik ook in een brief aan de ouders kenbaar maak. De school krijgt een kopie. Als er dingen naar voren komen waarbij de leerling ondersteuning nodig heeft, dan schakelt Sandy op school de juiste persoon in, bijvoorbeeld de schoolmaatschappelijk werker, schoolarts of mentor. “Het is heel belangrijk om te kijken naar de oorzaak van het verzuim”, zegt Sandy. “Als bijvoorbeeld blijkt dat de leerling mantelzorger is van een zieke moeder, dan heb je een ander gesprek dan met een leerling die spijbelt om naar het park te gaan.”
Soms blijkt tijdens het gesprek dat er een zwaardere hulpvraag speelt. “In dat geval schakel ik met toestemming van ouders en jongere het regionaal ondersteuningsteam Oost Achterhoek in of een jeugdconsulent, waar ik als leerplichtambtenaar korte lijntjes mee heb”, vertelt Judith. “Zo leidt deze aanpak er ook toe dat leerlingen of gezinnen de juiste hulp krijgen. Maar veel leerlingen hebben ‘gewoon’ gespijbeld en de grenzen opgezocht. Door dat vroeg op te pakken en uit te leggen wat de gevolgen kunnen zijn, neemt het verzuim bijna altijd af. Ander voordeel van vroegtijdig interveniëren is dat de leerling nog niet zo veel lessen en toetsen heeft gemist.”
Er bovenop zitten
Ook op locatie Landeweer van het Liemers College is het preventief verzuimgesprek een belangrijk instrument om schoolverzuim terug te dringen en te voorkomen. Verzuimcoördinator Yvonne de Reus en leerplichtambtenaar Monique Lenting (gemeente Montferland) komen elke zes weken bij elkaar om te kijken welke leerlingen in aanmerking komen voor een preventief verzuimgesprek. Dit zijn er meestal acht á tien leerlingen per keer. “Doordat verzuimbestrijding de enige taak is van Yvonne, kan zij er bovenop zitten”, vertelt Monique. “Zij bekijkt iedere dag de lijsten, loopt alle klassen na en weet precies welke leerlingen meerdere keren te laat komen of verzuimen. Dat Yvonne zich volledig kan wijden aan deze taak is een belangrijke succesfactor van deze aanpak.”
“Een vast aanspreekpunt voor verzuim op school is cruciaal voor een snelle en effectieve aanpak.”
Complimenteren
Op deze school plant de leerplichtambtenaar met de leerling meteen een tweede afspraak over zes weken. De leerling krijgt na het preventief verzuimgesprek dus zes weken de tijd om te laten zien dat hij/zij de gemaakte afspraken nakomt. “Dat wacht ik niet altijd af, want als ik tijdens die zes weken zie dat het niet beter wordt, onderneem ik meteen actie”, vertelt Yvonne. “Dan overleg ik met Monique wat we zullen doen. Maar meestal is dat niet nodig, verbeteren leerlingen hun gedrag en kunnen we de leerling na zes weken complimenteren. Een belangrijke insteek van deze aanpak is dat we de leerling positief benaderen. Daarmee versterk je ook het zelfvertrouwen van de leerling.”
Beide scholen hebben de afgelopen jaren ervaren dat de aanpak werkt. Ook de leerplichtambtenaren, die kunnen vergelijken met andere scholen, zien dat de preventieve gesprekken effectief zijn. Monique: “Ik voer op het Liemers College jaarlijks tussen de 30 en 40 preventieve verzuimgesprekken en de afgelopen jaren is er maar één casus geweest waarbij het tot een wettelijke verzuimmelding is gekomen.”
Korte lijnen
Wat zijn nu de belangrijkste succesfactoren? Beide scholen noemen dezelfde aspecten. Cruciaal zijn een goede samenwerking en korte lijnen tussen de school en de leerplichtambtenaar. “Het is essentieel dat je elkaar goed op de hoogte houdt, snel kunt schakelen en elkaar tussendoor gemakkelijk kunt raadplegen”, zegt Yvonne.
Ook ervaren beide scholen dat het effectief is dat leerlingen weten dat hun verzuim goed in de gaten wordt gehouden en dat je bij de leerplichtambtenaar moet komen als je te veel verzuimt. “Omdat we dit op het Marianum al vele jaren doen, is dat bij leerlingen meestal bekend; dat heeft op zich al een preventieve functie”, zegt Sandy. Datzelfde geldt voor het Liemers College.
“Door vroegtijdig in te grijpen en duidelijke afspraken te maken, neemt het verzuim bijna altijd af.”
Aanspreekpunt
Volgens de leerplichtambtenaren is het heel belangrijk dat ze op school een vast aanspreekpunt hebben als het gaat om verzuim. “Dat is op lang niet alle scholen het geval”, vertelt Judith. “Als je eerst op zoek moet gaan naar de juiste persoon, ben je zo een aantal dagen tot weken verder. En als het om verzuim gaat, is dat erg lang.”
Monique voegt daar nog iets aan toe: “Vaak is verzuim één van de taken en hebben mensen ook allerlei andere zaken op hun bordje. Yvonne houdt zich alleen maar met verzuim bezig en ik vind dit echt een aanbeveling voor andere scholen: zorg ervoor dat er een medewerker is die zich puur met verzuim bezighoudt.”
Dit praktijkverhaal is afkomstig uit ons jaarverslag 2023-24.
Ander nieuws
- 20 januari 2025ZEG Special | Werkende jongeren
- 20 januari 2025Denk mee | Regionaal plan ‘Van school naar duurzaam werk’
- 19 januari 2025Actueel | Nieuwe wetgeving om schoolverzuim tegen te gaan